Syntropic agriculture: voedselbos-methode Ernst Götsch

Begin april stond in het teken van het bezoek van de Zwitserse voedselbos-expert uit Brazilië, Ernst Götsch, die naar Nederland kwam dankzij het enthousiasme en de ondersteuning van een aantal mensen die bij hem in de leer zijn geweest. In dit artikel een introductie in zijn voedselbos-methode, en de perspectieven die dit biedt voor Nederland.

Syntropic agriculture? Een aantal kenmerken:

• Basis is een diepgaande observatie van natuurlijke groei- en successie-processen;
• Deze processen worden vervolgens (versneld) nagebootst, bijv. door combinatieteelten en intensieve, strategische snoei;
• Zo krijg je een versnelde opbouw van bodemvruchtbaarheid, hogere biomassa-productie en met elk jaar meer oogst, met minder inputs;
• Combinatie-teelt van eenjarigen met meerjarige kruiden, struiken en bomen, in rijen of natuurlijke patronen;
• Teeltsysteem in 4 hoofdlagen, met per laag weer een onderverdeling;
• Soorten-samenstelling die “vanzelf” de successie van pionier- naar volwassen systeem volgt;
• Zo groot mogelijke variatie in genetisch materiaal (zaden en plantgoed) en zeer dichte plant- en zaaiafstanden (100.000 bomen per ha, oftewel 10 stuks per m2!);
• Geleidelijk wordt het systeem uitgedund, waarbij het beste exemplaar op elke plek overblijft. De rest wordt weggesnoeid en draagt zo bij aan de biomassa- en bodemopbouw.

Deze basis-principes voor ontwerp en beheer zijn toegepast in vele uiteenlopende systemen, van CSA-tuinderij, akkerbouw-coöperaties, plantages en gemengde bedrijven met vee, tot aan het grootschalig herstel van natuurlijke regenwouden met een zo volledig mogelijke diversiteit aan inheemse soorten. Kijk onderaan voor enkele video’s.

In Nederland bezochten we met Ernst Götsch en zijn gezin vier dagen lang een aantal landgoederen, tuinderijen en een kwekerij in diverse regio’s in Nederland. Naast de meer bekende voedselbos-praktijken, gaf hij een aantal vernieuwende praktische methodes, bijvoorbeeld over:

• beplanten en begrazen van oevers en overstromingsgebieden rond sloten en beken;
• omvormen van weiden voor koeien en schapen tot een voedselbos-boerderij;
• opstarten van een syntropy-systeem op een kale maïsakker, zodat het vanaf jaar één voedsel produceert én zorgt voor bodemverbetering en biomassa-opbouw;
• effecten op hergroei van gras, afhankelijk van de maaimethode;
• gebruik van houtmulch in concave vorm als bemesting;
• de enorm belangrijke rol van actinobacteriën.

Ook gaf Götsch twee lezingen, waaronder een openbare presentatie bij de HAS Den Bosch. Daar waren enkele honderden mensen uit het hele land naartoe gekomen. Hier ging hij vooral in op de filosofie, de grondhouding van waaruit je werkt: observeren, inzicht krijgen, en dan samenwerken met de opbouwende natuurlijke levensprincipes van de natuur: bodem, water, en een complex, divers ecosysteem. Vandaar de naam “syntropic agriculture”.

Entropie beweegt van complex naar eenvoudig, terwijl syntropie zich ontwikkelt van eenvoudig naar complex.

Een ander fundamenteel aspect van zijn grondhouding is: werk vanuit onvoorwaardelijke liefde, en laat “inner pleasure” je kompas zijn! Op het moment dat jij iets aan het doen bent en er geen goed gevoel bij hebt, is het tijd om te evalueren of het wel klopt. Als het jou levensvreugde geeft, bouwt het ook gezondheid  en vitaliteit op in het systeem, en in de wereld.

Tot slot drie video’s. Omdat beelden soms meer kunnen zeggen dan duizend woorden.

1) De video “Life in Syntropy” die verscheen voor de COP21 in Parijs (dec 2015) geeft een prachtige indruk van zijn werk.

2) De video Da horta à floresta – From garden to forest laat jonge ondernemers zien die hun tuinderij-systeem hebben omgevormd naar een voedselbos volgens de syntropy methode.

3) In deze nieuwe video:  o livro da natureza (the book of nature). (met Engelse ondertiteling via youtube), zie je een van de langste bestaande en succesvolle voedselbos-boerderijen die de methode van Ernst Götsch als voorbeeld hebben genomen.